DRAMA W NAUCZANIU ZINTEGROWANYM

            1.Charakterystyka dramy.

            Termin drama pochodzi od greckiego drao - działam, usiłuję. Drama nawiązuje do Deweyowskiej koncepcji ,,Nowego Wychowania”, która uzależnia dobór treści i metody nauczania od możliwości psychicznych dziecka, jego zdolności percepcyjnych oraz wrodzonej potrzeby działania. W założeniach bliska jest koncepcji Freineta, która proponuje swobodną twórczość dziecka. W dramacie trzeba wczuć się w postać, być, działać, a nie grać.

Uczestnicy dramy działają bez scenariusza . Uczy ona myslenia, rozwija emocje, wyobraźnię, fantazję i plastykę ciała, wyrabia umiejętność współżycia i pracy w grupie.

            Wg ,,Słownika terminów literackich” drama to miano, jakie w okresie rozwoju teatru w pierwszej połowie XIX wieku nadawano utworom scenicznym i przedstawieniom tragedii i komedii. W dramach nie obowiązywała zasada jedności czasu i miejsca.

            Widowiska miały zdolność wzruszania i przyciągały widzów wszelkimi, jaskrawymi efektami w samym tekście oraz w inscenizacji. Drama miała mnóstwo odmian tematycznych, mogła być na przykład rodzinna, historyczna, rycerska, fantastyczna, itp.

            2.Czym jest drama?

            Drama jest metodą nauczania wykorzystującą techniki teatralne do celów edukacyjnych, stwarza kontekst dla materiału, którego trzeba się nauczyć. Uczniowie są zaangażowani w procesie uczenia się umysłowo, fizycznie i emocjonalnie. Czyni to naukę przyjemną, pomaga uczniom zrozumieć i zapamiętać materiał. Drama jest sposobem poznawania świata za pomocą działania. Jest metodą pedagogiczną, w której wchodzenie w określone role, improwizacje uczniów pozwalają kreować rzeczywistość.

            Opiera się na naturalnej skłonności dziecka do naśladowania i zabawy, a umowna fikcja dramy pozwala na otwarcie się, sprzyja poznawaniu i rozwijaniu swoich możliwości.

            Celem dramy jest rozwijanie człowieka, dokonywanie w nim pozytywnych zmian. Dzięki dramie można zrozumieć złe nawyki w zachowaniu dzieci oraz uwrażliwić je na problemy otaczającego świata.

            Nauczyciel dostarczając dziecku odpowiednich przeżyć, uczy je właściwych reakcji wobec napotykanych w życiu trudności.

            Uczenie i wychowanie przez dramę należy rozpoczynać od tego, co daje dziecku najwięcej zadowolenia. W pracy z małymi dziećmi nauczyciel może wprowadzić jakąś niespodziankę, zagadkę, elementy tajemniczości, niezwykłości.

            Ważne jest, aby na pierwszych zajęciach wykorzystać najprostsze techniki i pracę rozpoczynać w małych grupach (parach), następnie przechodzić do większych grup.

            3.Klasyfikacja dramy.

            Halina Machulska na łamach poradnika ,,Drama” przedstawia klasyfikację dramy według Gavina Boltona, który wyróżnia cztery grupy zajęć z dziećmi.

Są to:

            A.Proste doświadczenia – bardzo ważne i przydatne na poziomie nauczania przedszkolnego i w pierwszych latach edukacji wczesnoszkolnej. Są ćwiczeniami, które rozwijają wrażliwość zmysłów: słuchu, wzroku, dotyku, węchu.

Należą do nich:

• Ćwiczenia rozwijające wrażliwość słuchową – słuchanie dźwięków dochodzących z zewnątrz; słuchanie dźwięków muzycznych, zapamiętywanie i powtarzanie usłyszanych nazw, czasowników, rzeczowników, przymiotników;
• Ćwiczenia rozwijające wrażliwość wzrokową – patrzenie, obserwacja przedmiotów na stole, obserwacja zdjęcia, obserwacje ćwiczeń ruchowych;
• Ćwiczenia rozwijające wrażliwość dotykową – dotykanie różnych powierzchni, np.szkła, papieru ściernego, tkanin, metalu, zanurzanie rąk w wodzie – wymiana doświadczeń;
• Ćwiczenia rozwijające wrażliwość smakową i węchową – rozpoznawanie po zapachu pokarmów, rozpoznawanie pokarmów za pomocą smakowania,itp.

Wprawki dramatyczne:

Ø      Ćwiczenia intonacyjne językowe, np. Powiedz jak człowiek przerażony;

Ø      Ćwiczenia ruchowe, np.Chodzimy jak bociany;

Ø      Ćwiczenia mimiczne, np.Przedstawienie złości.

Ćwiczenia dramowe: szczególne zastosowanie znajdują w kształceniu polonistycznym dziecka. Są to ćwiczenia typu: dokończ opowiadanie, zmień zakończenie opowiadania, wywiad (praca w parach), scenki, sytuacje improwizowane, inscenizacje improwizowane, itp.

Gry: do tej grupy ćwiczeń zaliczane są wszelkiego rodzaju gry i zabawy sprzyjające integracji i aktywności dzieci. Należą do nich gry i zabawy sprzyjające integracji i aktywności dzieci. Należą do nich: gry w wyobrażonych sytuacjach, gry w wyobrażonej przestrzeni, powstawanie czegoś z niczego.

Inne formy artystyczne: układanie opowiadań, tworzenie melodii do tekstów, tworzenie tekstów do melodii, ilustrowanie zwrotek wiersza wytworami plastycznymi, malowanie obrazów słowami.

Gry dramowe: mają swoje miejsce akcji, sytuację wyjściową. Uczestnicy akcji wchodzą w role o charakterze dramowym, np. na lotnisku oczekują rodziny osób lecących samolotem, który miał wypadek (zachowanie ludzi, dialogi).

Teatr: inscenizacja – aktorzy posługują się wyuczonym tekstem, występuje tu podział na widzów i aktorów. Mogą pojawić się kostiumy i rekwizyty. Teatr w życiu dziecka jest ważnym czynnikiem rozwojowym, daje ujście dziecięcym marzeniom i zainteresowa-niom, kształci i poszerza wiedzę dziecka. W teatrze  uaktywnia się fantazja dziecka dając silne przeżycia i stwarzając reakcje: zachwytu, radości, oburzenia. Teatr jednocześnie umoralnia. Jest jakby gimnastyką uczuć, daje dzieciom okazję do rozwoju ich uczuć.

Drama właściwa: nie ma tu podziału na widzów i aktorów. Uczestnicy improwizują, czyli działają bez scenariusza. Bardzo ważne jest ,,bycie w roli”.

Przy stosowaniu ćwiczeń dramowych używa się określeń: wejście w roli, działanie w roli, przyjęcie roli, bycie w roli.

Inną techniką dramową jest rzeźba, np. uczeń przyjmuje pozę zastygając w bezruchu albo jeden uczeń jest rzeźbiarzem, a drugi materiałem.

Do znanych technik dramowych zalicza się również: rysunek, film, list,dziennik lub pamiętnik.

4. Podsumowanie

      Zajęcia w nauczaniu zintegrowanym z wykorzystaniem ćwiczeń dramowych uaktywniają dzieci werbalnie dzięki nowej, niecodziennej, pobudzającej emocjonalnie

i intelektualnie sytuację, pozwalają poznać poziom językowy dzieci i zmuszają uczniów do ćwiczeń językowych.

      Tak więc drama w kształceniu polonistycznym dziecka ma wielostronne zastosowanie. Może być wykorzystywana do doskonalenia percepcji tekstów literackich i sytuacji wychowawczych występujących w zespole rówieśniczym.

      Drama rozwija u dzieci zdolność komunikacji werbalnej i niewerbalnej z rówieśnikami, doskonali ekspresję, rozwija pod względem emocjonalnym, intelektualnym i sprawnościowym.

      Drama rozwija potrzeby, dążenia, oczekiwania i aspiracje edukacyjne dziecka. Uważam, że elementy dramy powinny być obecne we współczesnej edukacji wczesnoszkolnej, a w szczególności w kształceniu polonistycznym.

BIBLIOGRAFIA

Andrzejczak M.(1997). Drama w edukacji polonistycznej dziecka. Życie Szkoły nr 1.

Dziedzic A.(1992).        Drama na lekcjach języka polskiego, WSiP.

Jędruch A. (1997).         Kilka słów o dramie. ORBI nr 9.

Korczyńska-Ząbek A.(1998). Wykorzystanie dramy. Życie Szkoły nr 3.

Machulska H.(1991).     Drama. Poradnik dla nauczycieli i wychowawców, z.1.

Pankowska K.(1990).    Drama-zabawa-myślenie. Warszawa.

Sierotwiński S.(1996).   Słownik terminów literackich. Warszawa.

                                                                                           WIESŁAWA  RUSIN